Min­der groen in wij­ken door ver­gun­ning­vrij bou­wen

Dat par­ti­cu­lie­ren tegen­woor­dig zon­der ver­gun­ning dak­ka­pel­len, aan­bou­wen en over­kap­pin­gen kun­nen bou­wen, is fijn voor de betref­fen­de bewon­der, maar slecht voor de leef­baar­heid van de wijk. Groen ver­dwijnt, water­ber­gend ver­mo­gen loopt terug en hit­te­stress neemt toe. Dat blijkt uit een inven­ta­ri­sa­tie van de gemeen­te Utrecht. Het is hoog tijd voor het lan­de­lijk moni­to­ren van het beleid, waar­mee sinds 2003 de bouw­re­gels voor par­ti­cu­lie­ren steeds ver­der zijn ver­soe­peld, stelt Pau­lus Jan­sen, de Utrecht­se wet­hou­der van wonen.
Utrecht onder­zocht als eer­ste gemeen­te de impact van ver­gun­ning­vrij bou­wen op de stad en ziet een zor­ge­lij­ke ont­wik­ke­ling. Een eer­ste ver­ken­ning van de effec­ten van de bouw­de­re­gu­le­ring laat zien dat ver­gun­ning­vrij bou­wen heeft geleid tot een sub­stan­tie­le groei van bebou­wing in ste­de­lijk gebied. Dat gaat ten kos­te van de leef­baar­heid en mili­eu­kwa­li­teit van de woon­ge­bie­den en daar­mee van de leef­baar­heid voor bewo­ners, zegt Jan­sen.
Der­tien jaar gele­den zet­te de lich­te bouw­ver­gun­ning voor klei­ne bouw­wer­ken de trend in naar meer ruim­te voor par­ti­cu­lier bou­wi­ni­ti­a­tief. In 2010 volg­de een ster­ke ver­rui­ming van de cate­go­rie ver­gun­ning­vrije bouw­wer­ken, die in navol­gen­de jaren nog ver­der is uit­ge­breid. De gevol­gen van deze wets­wij­zi­gin­gen zijn nooit in kaart gebracht, stel­de Utrecht vast.
Veel bij­ge­bouwd
Utrecht vroeg Lex Ver­hoeff, stads­in­ge­ni­eur-in-oplei­ding aan de Hoge­school Utrecht, om een eer­ste ver­ken­ning uit te voe­ren naar de ruim­te­lij­ke effec­ten van ver­gun­ning­vrij bou­wen in zeven woon­wij­ken. Hij deed dat door luchtfoto’s te ver­ge­lij­ken uit de jaren 2009–2015.
Uit de inven­ta­ri­sa­tie blijkt dat het effect van ver­gun­ning­vrij bou­wen per wijk ver­schilt, maar vrij­wel altijd sub­stan­ti­eel is. Voor­al in Tuin­dorp (een jar­en­der­tig­wijk met rui­me tui­nen) en Lom­bok (wijk uit 1900 met klei­ne ach­ter­tui­nen) is veel bij­ge­bouwd. “Tuin­dorp is een gewil­de wijk. Men­sen bou­wen lie­ver uit, dan dat ze ver­hui­zen”, licht Ver­hoeff toe. Het ver­schil met wij­ken die nieuw zijn of veel huur­wo­nin­gen heb­ben, is groot. Dat pleit ervoor om het moge­lijk te maken dat gemeen­ten kun­nen dif­fe­ren­ti­ë­ren in ver­gun­ning­vrij bou­wen, vindt de aan­ko­mend stads­in­ge­ni­eur.