Onder­zoek toont aan: groen heeft een her­stel­len­de en rust­ge­ven­de wer­king

Her­stel­len van stress en gees­te­lij­ke ver­moeid­heid? Ga niet win­ke­len of naar het café, maar spoed je naar een park. Inter­na­ti­o­naal onder­zoek onder lei­ding van de Leid­se psy­cho­loog Henk Staats beves­tigt de her­stel­len­de en rust­ge­ven­de wer­king van ‘groen’.
Rui­sen­de bla­de­ren, fris­groen gras en vogel­ge­kwet­ter wor­den in één adem genoemd met rust­ge­vend en pret­tig. Henk Staats, soci­aal en omge­vings­psy­cho­loog aan de Uni­ver­si­teit Lei­den, werd een beet­je moe van het ada­gi­um ‘de rust­ge­ven­de wer­king van de natuur’.
„Ik had het idee dat ieder­een elkaar napraat­te en er te wei­nig oog was voor de kwa­li­teit van de ste­de­lij­ke omge­ving’’, zegt hij.
Daar­om wil­de Staats onder­zoe­ken in hoe­ver­re ook acti­vi­tei­ten in de stad (shop­pen, café­be­zoek, lopen in een druk­ke win­kel­straat) bij­dra­gen aan ont­span­ning en her­stel van stress en gees­te­lij­ke ver­moeid­heid. En of die stad­se acti­vi­tei­ten net zo wor­den gewaar­deerd als een ver­blijf in de natuur.
Natuur als stressher­stel­ler
Natuur scoort nog steeds het hoogst, zo blijkt uit zijn onder­zoek dat hij deed in samen­wer­king met collega’s uit Zwe­den en de Ver­e­nig­de Sta­ten. De deel­ne­mers ver­wach­ten dat zij daar beter her­stel­len van stress en gees­te­lij­ke ver­moeid­heid dan door café­be­zoek of win­ke­len. „Hoe ver­moei­der iemand was, hoe meer de natuur op prijs werd gesteld.’’
Lopen door een druk­ke straat valt het min­ste in de smaak als manier om bij te komen. Het onder­zoek Urban opti­ons for psy­cho­lo­gi­cal res­tora­ti­on werd onlangs gepu­bli­ceerd bij het Ame­ri­kaan­se onli­ne weten­schap­pe­lij­ke tijd­schrift Plos One (www.plosone.org).
Staats en zijn Zweed­se en Ame­ri­kaan­se collega’s onder­zoch­ten hoe men­sen bepaal­de acti­vi­tei­ten in de stad waar­de­ren: zit­ten in groen’. een park, café­be­zoek, win­ke­len of lopen in een druk­ke straat. Van wel­ke acti­vi­tei­ten in en bui­ten de stad dach­ten zij beter te her­stel­len wan­neer ze moe waren? Wat sprak ze meer aan als ze niet moe waren? En maak­te het nog iets uit of zij alleen waren of in gezel­schap van een fami­lie­lid of goe­de vriend?
Naar die ver­schil­len­de vari­an­ten was nog niet eer­der geke­ken, zegt Staats.
Opknap­pen in het park
De deel­ne­mers – 80 in Neder­land, 316 in Ame­ri­ka en 100 in Zwe­den – deden op de com­pu­ter opdrach­ten waar­bij zij zich moesten inle­ven in uit­een­lo­pen­de situ­a­ties die uit­ge­breid wer­den beschre­ven: stel, je hebt net een ten­ta­men ach­ter de rug en het komen­de uur ga je winkelen/door een park lopen/in het café zit­ten.
Wat gebeurt er met je, wel­ke invloed heb­ben die acti­vi­teit en die omge­ving op hoe je je voelt?
Voor alle deel­ne­mers gold dat zij het meest opknap­ten van natuur, zeker als ze erg moe waren. Door de inter­na­ti­o­na­le samen­wer­king wer­den ook ver­schil­len tus­sen de lan­den zicht­baar. „In Neder­land zit­ten de deel­ne­mers net zo lief alleen in het park, ter­wijl de Zweed­se deel­ne­mers juist meer opknap­ten als ze daar samen waren met een vriend of fami­lie­lid.’’
Rust­ge­vend
Hoe komt het eigen­lijk dat natuur als opkik­ker de voor­keur ver­dient? Door het groen, de zuur­stof, het rust­ge­ven­de aan­zicht van natuur, de afwe­zig­heid van men­sen?
„Door een com­bi­na­tie van die fac­to­ren’’, denkt Staats. „De lucht­kwa­li­teit is er iets beter. Ook het idee over de natuur als visu­e­le sti­mu­lus speelt een rol. Bezien in het licht van de evo­lu­tie wonen men­sen nog maar kort in ste­den. Natuur is voor hen veel ver­trouw­der dan een stad­se omge­ving, al is die the­o­rie niet onom­stre­den.”
„Natuur is boven­dien mooi om te zien en mak­ke­lijk in je op te nemen. Het biedt tegen­wicht aan de druk­te, het geluid en de impul­sen van de stad. Men­sen erva­ren een vei­li­ge natuur­lij­ke omge­ving als rust­ge­vend. Dat zorgt voor gevoe­lens van ont­span­ning en geluk.’’
Hart­slag omlaag
Uit onder­zoek blijkt dat men­sen door ‘groen’ ook soci­a­ler en mili­eu­vrien­de­lij­ker wor­den, zegt hij. „Ze stel­len zich wat gemak­ke­lij­ker open voor ande­ren. Dat gaat gepaard met geluks­ge­voe­lens. Natuur heeft boven­dien ook fysi­o­lo­gi­sche effec­ten: hart­slag en adem­ha­ling gaan omlaag.’’