Bor­ging instru­men­ten plan­vor­ming en plan­uit­voe­ring baten groen

Mar­cel Ple­ij­te

Wage­nin­gen Envi­ron­men­tal Research

6 maart 2020- 31 decem­ber 2022

Ove­rig betrok­ken instanties/partners

Con­sotrti­um­part­ners zijn Dut­ch Green Buil­ding Coun­cil (DGBC), Stich­ting Groen­keur (GK), Stich­ting De Groe­ne Stad (DGS) en Het Nieu­we Insti­tuut (HNI)

Opdracht­ge­vers zijn: de gemeen­te Rot­ter­dam, Weten­schaps­win­kel WUR/VVE Numans­gors, Stich­ting Duur­zaam Groe­de

Onderzoeksvraagstuk/ onder­werp

In een drie­ja­rig onder­zoek wordt nage­gaan wel­ke publie­ke en pri­va­te instru­men­ten duur­zaam (ver)bouwen en duur­zaam her­in­rich­ten van de gebouw­om­ge­ving tij­dens de plan­vor­ming en de plan­uit­voe­ring bor­gen. Wel­ke instru­men­ten hel­pen om ambi­ties, doe­len en pres­ta­tie-eisen vast te leg­gen? Wat bepaalt of het in de uit­voe­rings­fa­se goed ver­loopt: pri­o­ri­te­ring bin­nen eigen orga­ni­sa­tie, afhan­ke­lijk­heid van ande­re orga­ni­sa­ties, kos­ten, ken­nis, vast­leg­ging duur­zaam­heid in plan­vor­mings­fa­se, mate van vrijblijvendheid/verplichting, controle/handhaving, ande­re mix instru­men­ten, behoef­te aan nieu­we instru­men­ten, te instru­men­te­le opvat­ting en meer oog voor rol van men­sen in bouw­pro­ces­sen? Het onder­zoek wordt betaald door het TKI (Top­con­sor­ti­um Ken­nis en Inno­va­tie) Agri & Food bin­nen de mis­sie Kli­maat­be­sten­dig lan­de­lijk en ste­de­lijk gebied. De finan­cie­ring van­uit het TKI pro­ject loopt tot eind mei 2022. Hier­na loopt alleen de finan­cie­ring van­uit de co-finan­cie­rings­pro­jec­ten nog door. Omdat we deze uit­kom­sten in het onder­zoek wil­len betrek­ken is de loop­tijd van het onder­zoek opge­rekt tot eind decem­ber 2022.

Kor­te beschrij­ving hui­di­ge sta­tus

Het eer­ste deel van het onder­zoek richt­te zich in 2020 en 2021 op de bor­ging met instru­men­ten voor de plan­vor­mings­fa­se voor het for­mu­le­ren van ambi­ties, doe­len en pres­ta­tie-eisen voor duur­zaam bou­wen. Goe­de prak­tijk­voor­beel­den uit bin­nen- en bui­ten­land met inzet van instru­men­ten voor cir­cu­lair bou­wen, natuur­in­clu­sief bou­wen, kli­maat­be­sten­dig bou­wen en ener­gie­neu­traal bou­wen zijn weer­ge­ge­ven. Ver­vol­gens is voor Het Nieu­we Insti­tuut in Rot­ter­dam via BREEAM.NL en via een MKBA Mulit­func­ti­o­ne­le daken nage­gaan hoe Het Nieu­we Insti­tuut in de toe­komst ver­der kan ver­duur­za­men.

Hui­di­ge inzich­ten en uit­kom­sten

Uit het bestu­de­ren van goe­de prak­tijk­voor­beel­den voor ver­schil­len­de vor­men van duur­zaam bou­wen is geble­ken dat ver­schil­len­de vor­men van ver­duur­za­ming zijn te com­bi­ne­ren en dat zij elkaar ver­ster­ken in een inte­graal ont­werp, of het nu om nieuw­bouw, reno­va­tie of aan­pas­sing van bestaan­de bouw gaat. Ver­der geven een aan­tal van deze aan­ge­haal­de prak­tijk­voor­beel­den ook aan dat met ver­nieu­wen­de con­cep­ten of instru­men­ten is gewerkt: lea­se­con­struc­ties voor mate­ri­a­len, pay-per-use, pres­ta­tie­ge­richt inko­pen, mate­ri­a­len­pas­poort, buil­ding cir­cu­la­ri­ty index, cir­cu­la­ri­ty busi­ness­mo­del, duur­zaam­heids­pres­ta­tie-eisen in con­tract­voor­waar­den. Een quick scan of pre-asses­ment met een gra­tis aan­ge­bo­den digi­taal instru­ment van BREEAM.nl kan par­tij­en als HNI hel­pen om tot aan­scher­ping te komen van ambi­ties, doe­len en pres­ta­tie-eisen voor duur­zaam bou­wen. Instru­men­ten zijn niet los te zien van de cul­tuur van orga­ni­sa­ties. Beoor­de­lings- of cer­ti­fi­ce­rings­tech­nie­ken voor duur­zaam­heid , zoals BREEAM.NL, leven intern nog niet vol­doen­de bin­nen HNI onder de direc­tie en het per­so­neel. BREEAM.NL was nu te veel alleen opge­han­gen aan de expert beheer­der bij HNI. Van­uit HNI bestaat het voor­ne­men om van­af nu via een duur­zaam­heids­vi­sie met een mis­sie tot 2030, jaar­plan­nen en jaar­ver­sla­gen veel meer aan zelf­bin­ding te doen op het the­ma ver­duur­za­ming. De ver­duur­za­ming van HNI is momen­teel nog niet vol­doen­de ver­an­kerd en inge­bed in rela­ties naar en instru­men­ten van exter­ne par­tij­en. Ook hier is het voor­ne­men van HNI om actief op ver­schil­len­de manie­ren rela­ties met exter­ne par­tij­en aan te gaan voor de rea­li­sa­tie van de mis­sie naar ver­duur­za­ming.

Toe­lich­ting ver­der ver­loop onder­zoek

Voor het ver­de­re ver­loop van het onder­zoek wordt voor­al nage­gaan waar­om duur­zaam bou­wen in de uit­voe­rings­fa­se niet lukt en wat hier­aan kan wor­den gedaan. Ver­der wor­den met twee deel­pro­jec­ten over­gan­gen tus­sen de plan­vor­mings- en plan­uit­voe­rings­fa­se bestu­deerd: een VVE in de rol voor ver­duur­za­ming van bestaan­de bouw en wordt nage­gaan hoe een ont­werp­a­te­lier in West-Zeeuws Vlaan­de­ren kan bij­dra­gen aan ver­duur­za­ming van het gebied en duur­zaam bou­wen.