Onderzoeksvraagstuk/onderwerp
In een driejarig onderzoek wordt nagegaan welke publieke en private instrumenten duurzaam (ver)bouwen en duurzaam herinrichten van de gebouwomgeving tijdens de planvorming en de planuitvoering borgen. Welke instrumenten helpen om ambities, doelen en prestatie-eisen vast te leggen?
Wat bepaalt of het in de uitvoeringsfase goed verloopt: prioritering binnen eigen organisatie, afhankelijkheid van andere organisaties, kosten, kennis, vastlegging duurzaamheid in planvormingsfase, mate van vrijblijvendheid/verplichting, controle/handhaving, andere mix instrumenten, behoefte aan nieuwe instrumenten, te instrumentele opvatting en meer oog voor rol van mensen in bouwprocessen?
Het onderzoek wordt betaald door het TKI (Topconsortium Kennis en Innovatie) Agri & Food binnen de missie Klimaatbestendig landelijk en stedelijk gebied. De financiering vanuit het TKI project loopt tot eind mei 2022. Hierna loopt alleen de financiering vanuit de co-financieringsprojecten nog door. Omdat we deze uitkomsten in het onderzoek willen betrekken is de looptijd van het onderzoek opgerekt tot eind december 2022.
Korte beschrijving huidige status
Het eerste deel van het onderzoek richtte zich in 2020 en 2021 op de borging met instrumenten voor de planvormingsfase voor het formuleren van ambities, doelen en prestatie-eisen voor duurzaam bouwen. Goede praktijkvoorbeelden uit binnen- en buitenland met inzet van instrumenten voor circulair bouwen, natuurinclusief bouwen, klimaatbestendig bouwen en energieneutraal bouwen zijn weergegeven. Vervolgens is voor Het Nieuwe Instituut in Rotterdam via BREEAM.NL en via een MKBA Mulitfunctionele daken nagegaan hoe Het Nieuwe Instituut in de toekomst verder kan verduurzamen.
Huidige inzichten en uitkomsten
Uit het bestuderen van goede praktijkvoorbeelden voor verschillende vormen van duurzaam bouwen is gebleken dat verschillende vormen van verduurzaming zijn te combineren en dat zij elkaar versterken in een integraal ontwerp, of het nu om nieuwbouw, renovatie of aanpassing van bestaande bouw gaat. Verder geven een aantal van deze aangehaalde praktijkvoorbeelden ook aan dat met vernieuwende concepten of instrumenten is gewerkt: leaseconstructies voor materialen, pay-per-use, prestatiegericht inkopen, materialenpaspoort, building circularity index, circularity businessmodel, duurzaamheidsprestatie-eisen in contractvoorwaarden.
Een quick scan of pre-assesment met een gratis aangeboden digitaal instrument van BREEAM.nl kan partijen als HNI helpen om tot aanscherping te komen van ambities, doelen en prestatie-eisen voor duurzaam bouwen. Instrumenten zijn niet los te zien van de cultuur van organisaties. Beoordelings- of certificeringstechnieken voor duurzaamheid , zoals BREEAM.NL, leven intern nog niet voldoende binnen HNI onder de directie en het personeel. BREEAM.NL was nu te veel alleen opgehangen aan de expert beheerder bij HNI. Vanuit HNI bestaat het voornemen om vanaf nu via een duurzaamheidsvisie met een missie tot 2030, jaarplannen en jaarverslagen veel meer aan zelfbinding te doen op het thema verduurzaming. De verduurzaming van HNI is momenteel nog niet voldoende verankerd en ingebed in relaties naar en instrumenten van externe partijen. Ook hier is het voornemen van HNI om actief op verschillende manieren relaties met externe partijen aan te gaan voor de realisatie van de missie naar verduurzaming.
Toelichting verder verloop onderzoek
Voor het verdere verloop van het onderzoek wordt vooral nagegaan waarom duurzaam bouwen in de uitvoeringsfase niet lukt en wat hieraan kan worden gedaan.
Verder worden met twee deelprojecten overgangen tussen de planvormings- en planuitvoeringsfase bestudeerd: een VVE in de rol voor verduurzaming van bestaande bouw en wordt nagegaan hoe een ontwerpatelier in West-Zeeuws Vlaanderen kan bijdragen aan verduurzaming van het gebied en duurzaam bouwen.