TOPBOMEN

De Bomenstich­ting intro­du­ceert ‘Bomen van de Ere­klas­se’. Daar­in krij­gen de oud­ste, mooi­ste en meest bij­zon­de­re bomen van ons land een plaats. Deze ‘top­pers’ zijn opge­no­men in het Lan­de­lijk Regis­ter van Monu­men­ta­le Bomen. Iede­re maand wordt de ‘top tien’ van één van onze pro­vin­cies bekend gemaakt. De bomen wor­den beoor­deeld op schoon­heid, omvang, soort, een ‘bij­zon­der ver­haal’ enz. Een belang­rijk cri­te­ri­um is boven­dien dat ze zicht­baar zijn voor ieder­een.
Van­daag publi­ce­ren we de ‘top tien’ van bomen in Fries­land!
Lan­de­lij­ke sprei­ding
Bij het samen­stel­len van de Ere­klas­se per pro­vin­cie houdt de Bomenstich­ting reke­ning met de ver­schei­den­heid aan soor­ten. Natuur­lijk komen lan­de­lij­ke beroemd­he­den als de Lin­de van Sam­beek, de Troe­te­leik van Ulven­hout, de Kroe­ze­bo­men, de Kas­tan­je bij de Konings­tun­nel in Den Haag e.a. in aan­mer­king. Maar ook loka­le groot­he­den als de ‘Pop­pe­beam’ in Jub­be­ga en de ‘dik­ke pla­ta­nen van Dord­recht’.
Maan­de­lijk­se publi­ca­tie van de top­bo­men  
Op de web­si­te van de Bomenstich­ting wordt maan­de­lijks de top tien van tel­kens een nieu­we pro­vin­cie gepu­bli­ceerd. De ‘top tien’ bomen van Fries­land staat van­af van­daag op onze site:
http://www.bomenstichting.nl/monumentale-bomen/bomen-van-de-ereklasse/10-bijzondere-bomen-in-friesland.html
Onbe­ken­de hel­den
Tij­dens de zoek­tocht naar geschik­te kan­di­da­ten ont­dek­te de Bomenstich­ting ook schit­te­ren­de, nog onbe­ken­de bomen. Op de begraaf­plaats in Lut­ten staat b.v. ‘de Apos­te­len­beuk’ en de oud­ste peer van Neder­land stamt uit 1647 en staat op een hof­je in Den Haag.
Jeroen Phi­lip­po­na van de werk­groep Monu­men­ta­le Bomen: ‘Het idee voor deze Ere­klas­se is van Frans Bal­tus­sen, een vete­raan als het gaat om boom­ver­zor­ging. Hij vond dat we naast de cate­go­rie­ën  ‘monu­men­ta­le’ en ‘poten­ti­eel monu­men­ta­le bomen’ nog een der­de moesten kie­zen. Wij, als Bomenstich­ting, vin­den dat een mooi plan. We zul­len de een­maal geko­zen top­bo­men op onze – voor ieder­een toe­gan­ke­lij­ke — web­si­te plaat­sen. Onze vrij­wil­li­gers voe­gen er de meest recen­te foto’s en gege­vens van de geko­zen bomen aan toe. Hoe­wel bomen natuur­lijk lang­zaam groei­en en erg oud wor­den, zijn er toch voort­du­rend ont­wik­ke­lin­gen te zien. Bomen waai­en om, wor­den bedreigd door bouw­plan­nen, ver­lie­zen onver­wacht een deel van hun kroon, wor­den ziek enzo­voort. Als Bomenstich­ting vin­den we het belang­rijk om op deze manier aan­dacht te vra­gen voor de belang­rij­ke plaats van bomen in onze natuur en cul­tuur’.
Web­si­tes
Bomen van de Ere­klas­se:
http://www.bomenstichting.nl/monumentale-bomen/bomen-van-de-ereklasse/10-bijzondere-bomen-in-friesland.html
Het Lan­de­lijk Regis­ter van Monu­men­ta­le Bomen: www.monumentalebomen.nl
_____________________________________________________________________________
Illu­stra­tie 1

De Pop­pe­beam van Jub­be­ga
De Pop­pe­beam is geplant in 1861, de omtrek bedraagt 5,85 m en de boom is ca. 23 meter hoog.
Een wer­ke­lijk monu­men­ta­le boom: enorm dik, met een mach­ti­ge vol­le kroon, mar­kant langs de weg en de Scho­ter­land­se Com­pag­nons­vaart èn met een bij­zon­der ver­haal! Hij vormt een twee-een­heid met een minus­cuul ver­ve­ners­huis­je, het onder­ko­men van een turf­ste­ker en zijn gezin. Nadat de bouw was vol­tooid in 1861 plant­te eige­naar Berend Oeds­zes Wei­de­ma samen met zijn broer een beuk­je voor het huis. De boom over­scha­duwt inmid­dels dit huis­je vol­le­dig.
De beuk staat ook bekend als ‘Pop­pe­beam’: pop is Fries voor baby. Het is een boom waar vol­gens over­le­ve­ring de kin­der­tjes van­daan komen. In vroe­ger tij­den werd een der­ge­lijk ver­haal aan kin­de­ren ver­teld. In Fries­land heb­ben in het ver­le­den min­stens twaalf ‘pop­pe­be­a­men’ gestaan. Waar­schijn­lijk werd in een regio een oude, vaak hol­le boom deze func­tie toe­ge­dicht. De beuk van Jub­be­ga is beslist dik maar nog altijd niet hol! De kin­de­ren wer­den mis­schien tus­sen zijn tak­ken gevon­den!
Illu­stra­tie 2

De wit­te paar­den­kas­tan­je bij het Pop­ta­s­lot in Mars­sum
De boom is geplant in 1840, de stam heeft een omtrek van 4,75 m en de boom is ca. 19 m. hoog.
De kas­tan­je bij het Pop­ta­s­lot in Mars­sum mag wor­den gere­kend tot de fraai­ste bomen in Fries­land. Hij staat cen­traal in de tuin aan de oost­zij­de van dit pit­to­res­ke kas­teel­tje, dat ook Her­ingasta­te wordt genoemd. De tuin is in 1840 ont­wor­pen door L.P. Rood­baard: in dat jaar liet hij de kas­tan­je en enke­le omrin­gen­de esdoorns plan­ten. De tak­ken van de kas­tan­je rij­ken rond­om tot op de grond. Om te voor­ko­men dat ze afleg­gers vor­men die de moe­der­boom gaan becon­cur­re­ren, belet de tuin­baas dat ze gaan wor­te­len