Buitengroen inzetten als therapie voor patiënten

“Als mensen met al hun zintuigen in aanraking komen met natuur, dan doet dat wat met hun gezondheid. Een groene omgeving kan zelfs worden ingezet in de behandeling of therapie van patiënten, zodat ze beter kunnen omgaan met hun ziekte.” Prof. dr. Agnes van den Berg ziet kansen voor de zorgsector als die de helende werking van buitennatuur, van bomen, planten en bloemen rondom ziekenhuizen en klinieken, zou omarmen.
Agnes van den Berg is omgevingspsycholoog en hoogleraar natuurbeleving aan de Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in onderzoek naar natuur en gezondheid. Ze is sinds 2000 met het thema bezig: “In amper 20 jaar tijd is het van een niche markt, met een geiten-wollen-sokken-imago, gegaan naar een mainstream onderwerp. Mét een goede onderbouwing.” Ze is net terug uit Amerika waar natuur en gezondheid het hoofdthema was op een symposium over algemene psychologie. Van den Berg was een van de sprekers. In Nederland is zij betrokken bij een vierjarig project over groen in ziekenhuizen. Vorig jaar werd het onderzoek afgerond. Maar er lopen nog studies en onderzoeken naar het effect van groen op de gezondheid en het welbevinden van patiënten en ziekenhuispersoneel.

Natuur voelt goed

Steeds meer onderzoeken onderstrepen de positieve effecten van groen op de gezondheid. “De natuur is een universele, snelwerkende ontspanner”, is een citaat van architect Milee Herweijer, gepromoveerd op het onderwerp healing environment. Door het kijken naar natuur, ervaar je minder pijn doordat de hersens worden ‘afgeleid’. En kijken naar bloemen en planten en een wandeling in de natuur, is daarom een goede manier om je goed te voelen.
In Japan is het heel normaal om de natuur in te gaan om lichamelijk en geestelijk te helen. Ze hebben er zelfs een woord voor: Shinrin-yoku, ‘bosbaden’. Het doet mensen goed om in de natuur te zijn. Stress en zorgen verdwijnen naar de achtergrond, je ontspant, kunt ineens helder denken, komt in een betere stemming… en naderhand merk je dat je nieuwe energie hebt opgedaan.
Van den Berg: “Uit studies en onderzoeken komen telkens deze drie positieve reacties naar voren van groen op gezondheid: het heeft een positief effect op de stemming, de aandacht verbetert en lichamelijke stressreactie neemt af. En dan zijn er nog alle bijeffecten zoals beweging, frisse lucht, een goed gesprek en sociale cohesie. En bijzonder interessant, ook het immuunsysteem reageert positief op buiten in de natuur zijn. ”Als medici zich zouden moeten uitspreken over het binnenhalen van de natuur rondom ziekenhuizen, dan blijkt dat zorg en natuur nog niet vanzelfsprekend samengaan,” aldus Agnes van den Berg. ”Veel medici staan daar nog niet voor open. Hoe dat komt? De focus van specialisten en verplegend personeel ligt  op mensen. De buitenomgeving is vaak bijzaak.”

Healing environment

Maar niet overal. Zo werd het concept ‘healing environment’, bij de nieuwbouw van het Erasmus MC in Rotterdam wel degelijk omarmd. Het resulteerde onder andere in een daktuin van 6000 m2, met bomen, planten en bloemen, waar patiënten vanuit hun kamer met bed en al in kunnen rijden. Ook rondom het Deventer ziekenhuis is er volop aandacht voor een zorglandschap waar een groen nadrukkelijk is opgenomen. De beweeg- en beleeftuin achter het ziekenhuis is een tuin voor afleiding en rust, bestemd voor patiënten, personeel, bezoek en wachtenden.
Agnes van den Berg is blij met die aandacht voor groen bij ziekenhuizen, maar zegt daarbij: “Dat natuur echt wordt ingezet in de behandeling en therapie om mensen te ondersteunen in het omgaan met hun ziekte, daar is nog een wereld te winnen.”
De sfeer van het buitengroen is erg belangrijk. Aan ontwerpers geeft ze mee: “Verplaats je in hoe het is als je niet meer in je goeie doen bent. Ben niet te uitgesproken. Van een standaardontwerp met bloemen, bomen en planten gaat het meeste effect uit.”
Kijk voor meer informatie op www.nl.thegreencity.eu