Herstellen van stress en geestelijke vermoeidheid? Ga niet winkelen of naar het café, maar spoed je naar een park. Internationaal onderzoek onder leiding van de Leidse psycholoog Henk Staats bevestigt de herstellende en rustgevende werking van ‘groen’.
Ruisende bladeren, frisgroen gras en vogelgekwetter worden in één adem genoemd met rustgevend en prettig. Henk Staats, sociaal en omgevingspsycholoog aan de Universiteit Leiden, werd een beetje moe van het adagium ‘de rustgevende werking van de natuur’.
,,Ik had het idee dat iedereen elkaar napraatte en er te weinig oog was voor de kwaliteit van de stedelijke omgeving’’, zegt hij.
Daarom wilde Staats onderzoeken in hoeverre ook activiteiten in de stad (shoppen, cafébezoek, lopen in een drukke winkelstraat) bijdragen aan ontspanning en herstel van stress en geestelijke vermoeidheid. En of die stadse activiteiten net zo worden gewaardeerd als een verblijf in de natuur.
Natuur als stresshersteller
Natuur scoort nog steeds het hoogst, zo blijkt uit zijn onderzoek dat hij deed in samenwerking met collega’s uit Zweden en de Verenigde Staten. De deelnemers verwachten dat zij daar beter herstellen van stress en geestelijke vermoeidheid dan door cafébezoek of winkelen. ,,Hoe vermoeider iemand was, hoe meer de natuur op prijs werd gesteld.’’
Lopen door een drukke straat valt het minste in de smaak als manier om bij te komen. Het onderzoek Urban options for psychological restoration werd onlangs gepubliceerd bij het Amerikaanse online wetenschappelijke tijdschrift Plos One (www.plosone.org).
Staats en zijn Zweedse en Amerikaanse collega’s onderzochten hoe mensen bepaalde activiteiten in de stad waarderen: zitten in groen’. een park, cafébezoek, winkelen of lopen in een drukke straat. Van welke activiteiten in en buiten de stad dachten zij beter te herstellen wanneer ze moe waren? Wat sprak ze meer aan als ze niet moe waren? En maakte het nog iets uit of zij alleen waren of in gezelschap van een familielid of goede vriend?
Naar die verschillende varianten was nog niet eerder gekeken, zegt Staats.
Opknappen in het park
De deelnemers – 80 in Nederland, 316 in Amerika en 100 in Zweden – deden op de computer opdrachten waarbij zij zich moesten inleven in uiteenlopende situaties die uitgebreid werden beschreven: stel, je hebt net een tentamen achter de rug en het komende uur ga je winkelen/door een park lopen/in het café zitten.
Wat gebeurt er met je, welke invloed hebben die activiteit en die omgeving op hoe je je voelt?
Voor alle deelnemers gold dat zij het meest opknapten van natuur, zeker als ze erg moe waren. Door de internationale samenwerking werden ook verschillen tussen de landen zichtbaar. ,,In Nederland zitten de deelnemers net zo lief alleen in het park, terwijl de Zweedse deelnemers juist meer opknapten als ze daar samen waren met een vriend of familielid.’’
Rustgevend
Hoe komt het eigenlijk dat natuur als opkikker de voorkeur verdient? Door het groen, de zuurstof, het rustgevende aanzicht van natuur, de afwezigheid van mensen?
,,Door een combinatie van die factoren’’, denkt Staats. ,,De luchtkwaliteit is er iets beter. Ook het idee over de natuur als visuele stimulus speelt een rol. Bezien in het licht van de evolutie wonen mensen nog maar kort in steden. Natuur is voor hen veel vertrouwder dan een stadse omgeving, al is die theorie niet onomstreden.”
,,Natuur is bovendien mooi om te zien en makkelijk in je op te nemen. Het biedt tegenwicht aan de drukte, het geluid en de impulsen van de stad. Mensen ervaren een veilige natuurlijke omgeving als rustgevend. Dat zorgt voor gevoelens van ontspanning en geluk.’’
Hartslag omlaag
Uit onderzoek blijkt dat mensen door ‘groen’ ook socialer en milieuvriendelijker worden, zegt hij. ,,Ze stellen zich wat gemakkelijker open voor anderen. Dat gaat gepaard met geluksgevoelens. Natuur heeft bovendien ook fysiologische effecten: hartslag en ademhaling gaan omlaag.’’